Dạo rừng tỏi gấu mùa xuân – Ara Phat

Dạo rừng tỏi gấu mùa xuân

Ara Phat

Liège 7/5/2020

Năm trước hai vợ chồng còn đưa nhau đi dạo ngắm cảnh sắc rực rỡ của mùa xuân, mai vàng, hoa đào rực rỡ , những bãi cỏ xanh bắt mắt đúng như câu cổ thi « xuân du phương thảo địa »,năm nay nhà tôi không may bị ngã gãy xương, phải mổ nằm một chỗ đã gần 2 tháng.
Mùa xuân đã bước sang tháng thứ hai, vẫn còn bị ảnh hưởng của Covid 19, các trung tâm thương mại cửa vẫn còn đóng, chỉ có siêu thị được phép mở nhưng cũng bắt buộc khách hàng phải đẩy xe, như vậy ít ra cũng giữ được khoảng cách 1m5.
Cái tật thích lang thang cũng chẳng chừa, không đi chỗ này cũng khám phá chỗ kia, đằng sau nhà của Ara là một khu rừng nằm cuối con đường » Sous le bois » của thị trấn Angleur thuộc tỉnh Liège phía sau tòa thị chính Angleur đặt trong lâu đài Peralta, cách nhà hắn chỉ khoảng 200m . Nơi đây cũng có một hội trường khá rộng để tổ chức những sự kiện của vùng, những tổ chức của cộng đồng VN như lễ giỗ tổ Hùng Vương, tết trung thu hoặc những sự kiện khác, tòa thị chính cho mượn địa điểm, không tính phí tổn thuê với điều kiện người đứng ra tổ chức cư ngụ tại thị trấn Angleur. Hắn kể cho các bạn về khu rừng này của những tháng đầu xuân.

Hắn chia xẻ với các bạn cái đặc sắc trong khu rừng cạnh nhà, cái hắn muốn nói là khi vừa đến bìa rừng đã thấy thoang thoảng một mùi hương , quen quen nhưng nhất thời chưa nhận ra , khi nhớ đến món ăn chơi » escargo à l’ail » , tạm gọi là ốc hương tẩm tỏi , thấy đúng là cái mùi hương đã bay ra từ khu rừng và ngay cả món « fromage camembert à l’ail » cũng có mùi này và còn ẩn hiện những màu xanh như là của loại lá này đã xay nhuyễn .
Khi vào rừng mới thấy bạt ngàn một loại cây ,lá giống như lá của cây hoa » muguet » mà người mình hay gọi là « hoa linh lan » hay  » hoa chuông ».
Ở châu Âu có truyền thống vào ngày 1/5, người ta tặng nhau muguet thay cho lời chúc hạnh phúc, vì ý nghĩa của muguet chính là “hạnh phúc trở về”. Nhưng nhìn lại những loại cây trong rừng khác hoàn toàn, từ độ dày đến cách đơm lá và hoa cũng hoàn toàn khác , chúng được gọi là » Ail des Ours » ngay cả hóa tính của nó cũng khác xa .

Hoa linh lan rất độc , không ăn được và hạt của hoa này nghiền nát là một loại độc dược chết người ; muguet cũng mọc vào mùa xuân , do đó, khi hái cần lưu ý, tránh nhầm lẫn ,tốt nhất nên ngửi trước khi hái. Nếu có mùi tỏi thì chắc chắn là Ail des Ours

Lễ lao động 1/5 ở vùng bắc Mỹ không có, mà ngày lễ lao động lại rơi vào ngày thứ hai đầu tiên của tháng 9 .

Nhưng khi hoa nở mới thấy hoàn toàn khác và cây này những vùng nói tiếng Pháp gọi là « Ail des Ours » , người Đức gọi là « Bärlauch » còn những vùng nói tiếng Anh gọi là « Bear’s garlic » ,dân tộc nào cũng có 2 từ « tỏi » và « gấu » . Rất tiếc ở Việt Nam không có ,thôi thì tạm dịch tiếng Việt là « cây tỏi gấu », là một loại thực vật mọc hoang có họ hàng với hành và tỏi. Tỏi gấu mọc chủ yếu tại các khu rừng vùng đầm lầy ôn đới thuộc châu Âu, Bắc Á, Bắc Mỹ, và nó là phổ biến nhất trong các khu vực với đất chua, trong các thung lũng gần các con sông ; ở dạng hoang dã, mọc và phát triển tốt . Nó ra hoa làm cho không khí sặc mùi tỏi khá mạnh rất đặc trưng của nó.
Sở dĩ cây này được gọi là Ail des ours là vì trước kia, nơi các khu rừng ôn đới vào mùa xuân là mùa gấu thức dậy sau một mùa đông ngủ vùi và cây tỏi này là thực phẩm chính để gấu nạp đủ vitamine để có được năng lượng, một sức sống mạnh mẽ và ngay cả heo rừng vào mùa này cũng đi lùng sục ủi những gốc tỏi gấu để tìm ăn củ.
Cũng vì vậy mà người ta tin vào những dược tính của cây này và đã được phân tích là rất tốt cho sức khỏe, giàu Vitamin C và khoáng chất. giúp tiêu hóa tốt, giảm đầy bụng, giúp tăng cảm giác ngon miệng. Do chứa chất kháng khuẩn nên tỏi gấu giúp chống cảm cúm, giảm sốt, ho.
Khi chúng tôi đi dạo trên con đường mòn trong rừng , khám phá thêm là loại cây này mọc bạt ngàn , đâu đâu cũng thấy , hoa nở trắng xóa đẹp lắm , thỉnh thoảng cũng thấy những dấu vết bị gặt cả khoảng rộng , cũng có gặp người đi dạo cắt một nắm cầm trên tay , về nói chuyện với đứa con gái lớn mới biết được tên của loại này và con cũng cho biết là đem về làm salade điểm thêm vài con tôm ăn khỏi chê .
Thời gian thu hoạch từ tháng 3 đến đầu tháng 5. Tốt nhất nên thu hoạch lá tỏi gấu trước khi cây ra hoa, nhưng với nụ tỏi gấu đem xào với tôm hay thịt bò ngọt lứ lừ còn ngon hơn bông hẹ xào tôm nữa.Sau khi ra hoa, lá tỏi gấu sẽ giảm bớt mùi tỏi,
Năm nay chỉ mình hắn hay vào rừng hái tỏi gấu về làm cho vợ ăn và chế biến theo khẩu vị của Á đông. Cái này xào với thịt bò ngon không thua cải làn xào thịt bò đâu ; ừ nhỉ đã có lần thay bò quấn lá lốt bằng lá tía tô , những tấm lá to bằng bàn tay ,đem chiên hay nướng thơm ngon , lần này quấn thử với lá tỏi gấu cũng tuyệt diệu vô cùng .
Còn một thứ khác cũng đặc biệt là nấu canh với tôm hay luộc lên ăn với nước mắm dầm thêm quả trứng luộc dân dã mà hết sẩy . cũng có hái đem về xay nhuyễn , trộn với dầu olive , để quết lên bánh mì ,khi ăn phết thêm chút bơ mặn vào bánh mì, trộn với cơm, bún như mỡ hành kèm theo một xâu bò lụi lá tỏi gấu, thứ này nhà hàng cũng chẳng có đâu

Hai vợ chồng trong khu rừng (2018) ngập tràn hoa tỏi gấu ,chỉ chừa lối mòn của con đường đi khoảng 1.50m

Khi hoa đã gần úa tàn trong rừng , lá cũng hết xanh mướt, mùi hương tỏi cũng giảm và lại chờ mùa xuân sang năm mới thưởng thức lại .

Liège ngày 8/5/2020

Ara Phat

Recette « ail des ours »